Maatwerk, snelheid en Europa

Samenwerken op XR-gebied binnen het onderwijs lijkt op het eerste gezicht volkomen logisch. De uitdagingen zijn fors, het werk is intensief, de menskracht beperkt en de behoefte aan nieuwe applicaties en toepassingen neemt gestaag toe. Toch is samenwerking nog verre van vanzelfsprekend.

En dat geldt zowel voor binnen de onderwijsinstellingen zelf als op nationaal en internationaal gebied. Het is zelden een kwestie van onwil maar veeleer het aloude onbekend maakt onbemind of een gebrek aan tijd en middelen. Mooi is wel dat de samenwerking die er al wel is ook echt loont en smaakt naar meer.

“We geloven erg in de winst van het delen.”

State-of-mind

“Samenwerken is heel natuurlijk voor ons, want we ontwikkelen open source. En het heeft ook te maken met een bepaalde state-of-mind. We geloven erg in de winst van het delen. Zeker op de lange termijn,” aldus Arno Freeke (TU Delft). Gert-Jan Verheij (RUG) herkent dit. “Bij VR is het ook mooi wanneer je kunt voortbouwen op het werk van een ander. Dat is het geval bij de Virtuele Kleuterklas. Ik werd gewezen op een in Duitsland ontwikkelde app op het gebied van klassenmanagement. De collega’s daar vonden het geen probleem om ons de broncode en het raamwerk te geven.”

Duidelijke afspraken

Ook Giny Verschoor gelooft in de kracht en meerwaarde van samenwerking. “Bij de Politieacademie zijn we altijd al bezig geweest met innovatief onderwijs en digitaal leren. Voorheen deden we dat onder meer in samenwerking met studenten van Windesheim. Nu hebben we de Universiteit Utrecht gevraagd om te onderzoeken of onderwijs met behulp van VR meer effect heeft dan regulier onderwijs. Als het om samenwerken met commerciële partijen gaat, is het trouwens heel belangrijk om duidelijke afspraken te maken over zaken als licenties en broncodes. Daar hebben wij veel van geleerd.”   

“Samenwerken is noodzakelijk om sterk te kunnen staan.”

Gestimuleerd en gesteund

Werken aan XR is uitdagend. Het vraagt om maatwerk en je hebt mensen nodig met voldoende kennis en ervaring. Ook daarom is het volgens Verheij belangrijk om samen te werken en applicaties te ontwikkelen die je met elkaar kunt delen. “Bij PleitVRrij hebben we dat met de Universiteit Utrecht en de Vrije Universiteit gedaan. Als je instellingsoverstijgend samenwerkt, is het vooral belangrijk dat je een goede klik met elkaar hebt en dat je zowel inhoudelijk als bestuurlijk wordt gestimuleerd en gesteund vanuit je eigen organisatie.”   

Grote legodoos  

Harry Bitter (WUR) kijkt met collega-instellingen of het virtuele oefenlab verder kan worden gebracht. “De app is voor iedereen beschikbaar dus daar ligt de uitdaging niet. De uitdaging is wel dat iedereen het nét ietsjes anders wil. Ik vergelijk het graag met Lego. We hebben nu de juiste blokjes om een auto te maken waarbij de auto staat voor één bepaalde proef. Maar mensen willen ook andere proeven kunnen doen, ze willen een boot of een vliegtuig bouwen.” Waar Bitter uiteindelijk naartoe wil, is een grote Legodoos met allemaal verschillende blokjes zodat er meerdere proeven mogelijk worden. “Maar wie gaat deze doos ontwerpen, bouwen, vullen, beheren, onderhouden en vernieuwen? Wie zorgt dat alle apparatuur up-to-date en beschikbaar is? Dat kun je het beste centraal regelen. Bijvoorbeeld door SURF of een commerciële partij.”   

“Het is een nieuwe manier van opleiden voor de zorg.”

Virtuele werelden verbinden

Samenwerking is zeker bij een technologie als XR heel belangrijk vindt Gül Akcaova (SURF). “Er wachten ons veel uitdagingen op allerlei gebieden. Denk hierbij aan zaken als organisatie, techniek, inkoop, data, privacy en wet- en regelgeving.” Een van de uitdagingen is om de verschillende virtuele werelden met elkaar te verbinden. “Wanneer je een VR-bril opzet in Amsterdam kun je dan deelnemen aan een sessie in Eindhoven of Groningen? Als er heel veel studenten tegelijkertijd online gaan, is het de vraag of het netwerk dit aankan. Daar moeten we echt serieus met elkaar naar gaan kijken.”

Europese partijen

XR ERA is een open, onafhankelijk en internationaal platform. Het platform faciliteertverbindingen tussen mensen uit hoger onderwijs, onderzoek, industrie en andere domeinen op Europees niveau. Zo kunnen zij middelen en kennis delen om betere XR-ervaringen te creëren met blijvende impact. “Een belangrijke reden om XR ERA op te richten is de toenemende rol van Europa bij subsidies op XR-gebied. Om daarvoor in aanmerking te komen, moet je je krachten bundelen met meerdere Europese partijen. En daarnaast werken we ook steeds vaker samen met partijen buiten Europa, zoals de universiteit van Michigan,” aldus Thomas Ginn van de Universiteit Leiden.

“Zowel het laaghangend als het ‘hooghangend’ fruit verdienen aandacht."

Wie doet wat op welk niveau

De uitwisseling van ervaringen, ideeën en concepten gaat weliswaar steeds beter maar gebeurt toch nog te weinig, vindt Ginn. “Het blijft lastig om goed zicht te krijgen op wie wat op welk niveau doet. In Nederland, op internationaal gebied maar soms ook binnen je eigen instelling. Zo kwam ik er ooit achter dat twee faculteiten los van elkaar met precies hetzelfde bezig waren. Dat is zonde en moeten we zien te voorkomen.”

Sterk staan

Volgens Paul Melis en Casper van Leeuwen (SURF) is samenwerken ook noodzakelijk om sterk te kunnen staan. “We zijn erg afhankelijk van wat de Big Tech-spelers ontwikkelen. Zij hebben veel geld om grote stappen te kunnen zetten en veel risico’s te nemen. We praten weliswaar af en toe met ze maar hebben helaas geen invloed op hun roadmap. Voor hen is het onderwijs maar een kleine partij.” Ook daarom is het volgens hen mooi wanneer onderwijsinstellingen in Nederland de handen nog meer ineenslaan. “Op technisch niveau stimuleren we dat met het XR Developer Network.”

Nieuwe manier van opleiden   

Ook Maurice Magnée, lector Innovatie in de Care (HAN), is een voorstander van samenwerking. “Wanneer elke instelling zijn eigen interface en modules gaat maken, kost dat heel veel tijd en geld. Als we samenwerken kunnen we flink versnellen en op termijn ook geld besparen.” Die samenwerking vindt onder  meer plaats binnen DUTCH

(Digital United Training Concepts for Healthcare), een collectief van Universitair Medische Centra, opleidingsinstellingen, topklinische en algemene ziekenhuizen, (technische) universiteiten en publieke en private partijen binnen Educational­ en Medical Technology. “DUTCH wil eentransformatie teweegbrengen van scholing, bij- en omscholing van zorgprofessionals door middel van schaalbare digitale leermiddelen en fysieke en virtuele simulatie. Het is een nieuwe manier van opleiden voor de zorg.”

Issues van de toekomst 

Adviseur Onderwijsinnovatie Esther van der Linde (SURF) vindt het ook belangrijk om met elkaar een goede balans te vinden tussen de beslommeringen van alledag en de issues van de toekomst. Zowel het laaghangend als het ‘hooghangend’ fruit verdienen aandacht. “De ontwikkelingen op XR- en technologisch gebied gaan heel snel en het is belangrijk om aangehaakt te blijven. Ook in relatie tot alle plannen en stappen van Big Tech.”

Beheer van data

De hardware die Big Tech levert, de veiligheid en het beheer van data, de brillen die nodig zijn en voldoende creatieve en technische mensen om alles te kunnen maken: het zijn volgens Van der Linde allemaal zaken die dagelijks om aandacht en oplossingen vragen. “Dat moet je zoveel mogelijke samen oppakken. Daarom heeft SURF XR on Tour georganiseerd en faciliteren we netwerken  zoals de SIG Virtuality en het XR Developer Network. Tegelijkertijd moeten we ons ook met de toekomst bezighouden. En dat kan goed aan de hand van die oh zo belangrijke overstijgende vraag: welke virtuele omgeving zijn we met z’n allen aan het creëren en willen we dat onze studenten daar straks zijn?” 

Netwerken en community’s

SURF is een coöperatie. Samenwerking is een logisch onderdeel van de werkwijze. Ook als het gaat om XR. Hieronder drie voorbeelden.   

SIG Virtuality

De SIG Virtuality wil haar leden inspireren en vraag en aanbod bij elkaar brengen van mensen en expertise voor projecten op het gebied van serious gaming, simulaties en virtuele werelden. De SIG Virtuality is een community met vertegenwoordigers vanuit het onderwijs, de overheid en het bedrijfsleven.

XR Developer Network

Het doel van het XR Developer Network is om iedereen samen te brengen die vanuit een technologische focus werkt aan XR voor de bij SURF aangesloten instituten. Om van elkaar te leren, elkaar te inspireren, technologische uitdagingen te overwinnen en XR verder te ontwikkelen.

Praktijkvaardigheden leren met technologie

De community Praktijkvaardigheden leren met technologie is opgericht door de werkgroep Digitaal Onderwijs in Praktijkvaardigheden (DOiP) van het Versnellingsplan. De community wil verbinding en uitwisseling creëren tussen docenten, onderzoekers en ondersteuners om effectief digitaal vaardigheidsonderwijs te realiseren.