Docenten in de dop ontvangen directe feedback in VR

De lerarenopleidingen van Fontys en de HAN ontwikkelden samen een VR-leeromgeving waar studenten verschillende didactische en pedagogische scenario’s op een realistische manier kunnen oefenen en direct feedback ontvangen op hun acties. Wat zijn hun ervaringen en wat is het resultaat?

Meestal krijgen studenten feedback nadat een situatie heeft plaatsgevonden, terwijl feedback ontvangen tijdens een leersituatie veel waardevoller is, zegt Kelly Beekman, lector Technology Enhanced Assessment bij Fontys Lerarenopleidingen Tilburg en academic director van de master Toetsdeskundige. Daarom is bij lerarenopleidingen het werkplekkleren zo belangrijk. Toen stages tijdens de coronapandemie niet door konden gaan, besprak ze het probleem met haar collega-lector Tamara van Schilt van de HAN. Samen bedachten ze: kunnen we studenten ook virtueel ervaring laten opdoen met praktijksituaties? En kunnen we hen in zo’n virtuele omgeving dan direct feedback geven op hun handelen?”

Al snel kwamen de twee uit bij VR. “Dat is een geschikte technologie om vaardigheden te oefenen”, zegt Beekman. “Het doet heel realistisch aan. Je kunt bovendien feedbackmomenten inbouwen.” Eén van de dingen waar Beekman en Van Schilt heel benieuwd naar waren, was welke impact de feedbackmethode zou hebben op de leerervaring en het leerresultaat. “Maakt het uit of je voorgeprogrammeerde feedback ontvangt waarbij teksten op het scherm van je bril verschijnen; of je de feedback van de docent ontvangt die meekijkt; of dat je feedback krijgt van je klasgenoten?”

“VR is een geschikte techniek om vaardigheden te oefenen. Bovendien kun je feedbackmomenten inbouwen”

Open access tooling

Ze schreven in op de Stimuleringsregeling Open en online onderwijs. Het doel: het ontwikkelen van een VR-leeromgeving die kan worden ingezet om vaardigheden te oefenen die je nodig hebt in de bovenbouw van het basisonderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs.

Beekman: “We waren superblij dat ons onderzoeksvoorstel werd goedgekeurd en gingen direct in gesprek met een aantal commerciële partijen. Maar al snel realiseerden we ons: als we willen dat straks iedereen van onze tools gebruik kan maken, dan moeten we andere onderwijsinstellingen niet opzadelen met dure licenties.” Gelukkig ontdekten ze dat het VR Lab van de TU Delft bezig was met het ontwikkelen van een VR-omgeving die via een open access-applicatie toegankelijk is. Een samenwerking was snel gerealiseerd.

Praktijkverhalen en praktische tools op het OOOgstfestival

Wil je meer van dit soort praktijkverhalen horen en toepassingen zien om jouw onderwijs te verrijken? Kom op 23 januari 2025 naar het OOOgstfestival. We laten dan de resultaten zien van 10 jaar stimuleringsregeling Open en online onderwijs. We gaan het hebben over (open)leermaterialen, onderwijsconcepten, vakcommunities, learning analytics, (peer)feedback en visualisaties in je onderwijs.

Kom ook en Schrijf je in

Drie scenario’s

Terwijl het team in Delft aan de slag ging met de techniek, werkte het inhoudelijke team van de HAN en Fontys drie scenario’s uit: een lesopening, een oudergesprek en formatief evalueren. Binnen deze scenario’s kunnen studenten oefenen met klassenmanagement, pedagogische vaardigheden en didactische vaardigheden.

Het ontwikkelen van die scenario’s was behoorlijk ingewikkeld, vertelt Beekman. “Omdat we de scenario’s moesten laten programmeren, realiseerden we ons snel dat een beperkt aantal variaties in keuzes het meest haalbaar was. Daarom hebben we voor ieder scenario drie lijnen ontwikkeld: de ideale lijn, een gemiddelde lijn waarin fouten hersteld kunnen worden en een lijn waarin het fout afloopt. De scenario’s bestaan uit een aantal stappen. Bij iedere stap geven we de student drie keuzes hoe hij of zij kan reageren. Door de reactie vervolgt het scenario op een bepaalde wijze.”

Direct na een keuzemoment volgt de feedback, die op drie manieren kan worden gegeven: geautomatiseerd (voorgeprogrammeerd), door de docent of door mede klasgenoten. Om de feedback op de juiste manier te geven, ontwikkelde het team een feedbacktraining voor studenten en docenten. Daarnaast zijn voor ieder scenario rubrics gemaakt en lesbeschrijvingen, inclusief leerdoelen, die worden gebruikt bij het geven van feedback.

"De afhankelijkheid van de technologie maakt dat VR op grote schaal inzetten nu nog niet mogelijk is"

Intensief

In een periode van vier maanden tijd hebben in totaal 66 studenten meegedaan aan het onderzoek, die allemaal de drie scenario’s (die ongeveer 20 minuten duren) hebben doorlopen. Door de afhankelijkheid van beschikbare ruimten, hoeveelheid brillen en benodigde begeleiding vonden de experimenten met maximaal vijftien studenten plaats. Op één dag kregen ze afwisselend geautomatiseerde feedback, feedback van hun docent en peer reviews in drie verschillende scenario’s.

De studenten reageren enthousiast. “VR kan je echt even helemaal in een situatie plaatsen. Je vergeet de rest eromheen”, vertelt één van de sutdenten. Waarop een ander aanvult: “Ik was echt een beetje boos toen de ouder uitviel en moest mezelf eraan herinneren dat het niet echt was. Ik kan nu achteraf ook goed op mijn eigen handelen reflecteren en heb geleerd hoe ik het empathische en efficiënte deel van het gesprek moet afwisselen.”
Dat is precies waar het Beekman om gaat. Al vertelt ze wel eerlijk dat ze de dagen waarop de sessies gepland stonden als intensief heeft ervaren. Niet in de laatste plaats omdat de techniek van invloed was. “Soms was het wifisignaal te zwak, soms liep de applicatie vast. Er is zelfs een dag geweest dat het helemaal niet lukte om de boel op de starten en iedereen onverrichter zake weer naar huis kon gaan”, vertelt Beekman. “De afhankelijkheid van technologie, de druk op netwerkinfrastructuren en de beperkte ervaring in het werken ermee, zorgen ervoor dat dit soort breedbandige toepassingen op grote schaal inzetten voor ons nu nog niet mogelijk is.”

Op de momenten dat het allemaal probleemloos verliep, was het enthousiasme groot; zowel bij de studenten als bij het ontwikkelteam. “Het is echt zo gaaf om in de praktijk te zien gebeuren wat je vooraf hebt bedacht”, vertelt Beekman.

Hoog leerrendement

Zoals verwacht werd de directe feedback van de docent het hoogst gewaardeerd. Wat opviel, was de hoge waardering van de geautomatiseerde feedback. Beekman: “Geautomatiseerde feedback is handig als je VR zou willen opschalen, maar we dachten dat de waardering daarvoor een stuk lager zou zijn omdat de interactie ontbreekt. Dat blijkt in de praktijk mee te vallen. Zeker als studenten de juiste keus hebben gemaakt, vinden ze het prima om schriftelijk feedback te ontvangen.”

Het team was verrast door de kwaliteit van de peer reviews. “Hoewel studenten aangeven dat ze die net wat minder hoog waardeerden dan de docentenfeedback, waren de discussies die ontstonden heel waardevol, vooral door het beargumenteren van de keuzes. Er ontstonden gesprekken als: ‘in de groep waar ik nu stageloop zou ik het zo en zo aanpakken, om deze en deze reden’, waarop een medestudent kon uitleggen waarom hij/zij iets anders zou doen. Dat is wat je wilt, want er bestaat niet één beste manier om een oudergesprek te voeren of een kind iets te leren. Wat je wilt is dat studenten reflecteren op hun eigen handelen en daarvan leren. Dat zag je volop gebeuren.”

“Je wilt dat studenten reflecteren op hun eigen handelen. Dat zag je volop gebeuren”

Toekomst

Waar dit onderzoek nog werd uitgevoerd met vooraf geprogrammeerde scenario’s, heeft Beekman hoge verwachtingen van generatieve AI. In het laatste scenario is daar al gebruik van gemaakt, maar gezien de snelheid van deze ontwikkelingen, zou dat nog veel meer benut kunnen worden. “Dan hoef je niet vooraf precies te bepalen wat een avatar terug gaat zeggen, maar kun je ‘m voeren met een database aan mogelijke antwoorden waar hij dan zelf de juiste reactie uit samenstelt. Dan wordt het gesprek nog natuurlijker.” De ontwikkelde scenario’s zijn dankzij de open access-applicatie die de TU Delft ontwikkelde gratis te gebruiken op iedere VR-bril.