Interactieve lesmethode laat studenten van elkaar leren

Het is algemeen bekend dat je lesstof pas echt goed beheerst als je in staat bent om het aan een ander uit te leggen. Hoe kun je van dat idee gebruikmaken, zodanig dat studenten ook nog eens op elkaars kennis voortborduren? Die vraag leidde tot de nieuwe lesmethode: Le-Do-Loop.

Agnes Berendsen was in de periode dat corona uitbrak docent aan Wageningen University & Research. Van de ene op de andere dag moest ze haar colleges online geven. “De methodes die bestonden voor online onderwijs waren enorm gericht op het zenden van informatie. Het was heel lastig om studenten bij de les te betrekken”, vertelt ze.

Het inspireerde haar en haar collega Cora Busstra om eens na te denken over alternatieve, meer interactieve lesmethoden. “We lazen op de website van SURF over Presto, peer assessment in estafettevorm. Studenten beoordelen elkaars werk, maar pas nadat ze zelf hebben moeten voortborduren op dat werk. Bij Presto ging het om programmeren. Het idee van verder werken met het voorwerk van een ander is dat je dan veel kritischer bent op dat werk van die ander. Als er immers een fout in zit, heb je daar zelf ook last van. Je geeft elkaar daardoor gerichtere feedback. Het idee om op die manier van elkaar te leren, sprak ons aan, maar we wilden er wel een vernieuwend en belangrijk component aan toevoegen, namelijk het leren door doceren.”

“De methodes die bestonden voor online onderwijs waren enorm gericht op het zenden van informatie. Het inspireerde ons om na te denken over alternatieve, meer interactieve lesmethoden."

Leren en doen

De twee schreven een voorstel voor de SURF stimuleringsregeling open en online onderwijs. Dit werd gehonoreerd, waarna ze een groepje collega docenten om zich heen verzamelden die dit concept hun onderwijs wilden implementeren. Ze gaven het project als titel Le-Do-Loop mee, wat staat voor Leren-Doen-Loop. Berendsen: “Het idee is dat je een klas opdeelt in groepen en iedere groep gaat aan de slag met een deelonderwerp. Ze moeten zelf kennis over dit deelonderwerp opdoen en een les erover voorbereiden. We stimuleren ze om in die les verschillende didactische methoden te gebruiken: een presentatie, maar ook een quiz, puzzel of andere spelvorm. Als docent begeleid je de groepen, bent beschikbaar voor vragen, checkt waar studenten hun informatie vandaan halen – het is immers niet de bedoeling dat ChatGPT de hele les voorbereidt – en stuurt bij als je ziet dat ze de mist in gaan. Aan het eind van het traject verzorgen de groepen een les voor hun medestudenten. In een volgende loop pakt een ander groepje het onderwerp vanaf daar op en bouwt erop voort, zodat je stap voor stap tot een steeds hoger cognitief niveau komt.”

Docent als coach

Om het idee in de praktijk te testen, gebruikten ze de nieuwe lesmethode bij een nieuw vak, waar alle materialen nog voor ontwikkeld moesten worden. Ze pasten het concept tevens toe bij kleine, ongeveer anderhalf uur durende practica. Berendsen gebruikte de Le-Do-Loop ook bij een groter, twee dagen durend practicum. Ze vertelt hoe dat laatste verliep. “Voorheen werkten de studenten een serie opdrachten door. Nu hebben we vooraf een serie vragen bedacht die studenten aan het eind van de twee dagen aan elkaar moesten kunnen uitleggen. Ik begin het practicum met een inleiding, waarbij ik de kennis even opfris en studenten uitdaag om hun kennis te activeren. Vervolgens gaan ze in groepen aan de slag. Mijn rol verandert dan in die van coach.”

“Dat lijkt misschien een eenvoudige rol, maar dat is het allerminst,” zegt Berendsen. “Ik ervaar het als zeer intensief, want je moet voortdurend alert zijn. In plaats van dat ik bepaal wat ik vertel, moet ik nu flexibel inspelen op de vragen van studenten. Ik moet continu alle groepen in de gaten houden, om te voorkomen dat studenten te lang op een dood spoor zitten en hun tijd verdoen. Studenten zetten mij ook aan het denken. Er ontstaan discussies zoals: hoe zie jij dit precies? We doen het nu zo, maar kun je het ook anders doen? Al met al vind ik het heel inspirerend om op deze manier les te geven.”

"Het is een hele mooie manier om online de betrokkenheid van studenten te vergroten en online interactie met elkaar te hebben.”

Hoge waardering

Inmiddels is de nieuwe lesmethode al drie jaar in gebruik op de WUR. In het eerste jaar, dat van volledige lockdown, waren de reacties zeer positief. Niet vreemd, vindt Berendsen, “Want het is een hele mooie manier om online de betrokkenheid van studenten te vergroten en online interactie met elkaar te hebben.”

Het tweede jaar zakte de score. Waar dat aan ligt, weet het team niet. Maar Berendsen durft wel te speculeren. “Online presenteren voelt een stuk veiliger dan in een collegezaal, waar je de reactie van je medestudenten veel beter kunt zien. Bovendien ervaarde iedereen het jaar na corona als zwaar, zowel docenten als studenten. We kregen veel nuttige feedback van de studenten. Met die feedback konden we concreet aan de slag. We leggen nu vooraf nog beter uit wat de toegevoegde waarde van deze werkvorm is. Daarnaast profiteren we van het feit dat studenten nu bekender zijn met deze werkvorm. Ze vinden het niet meer gek om in de collegezaal een discussie met een docent te hebben. En wij begrijpen als docent beter dat we wel moeten laten zien dat wij de experts zijn, door studenten te corrigeren en op de juiste momenten scherpe vragen te stellen. Dat alles leidt ertoe dat de waardering dit jaar weer is toegenomen.”

Template beschikbaar

De werkvorm maakt inmiddels vast onderdeel uit van het repertoire van de WUR. Via SURF is de methode ook toegankelijk voor anderen. Berendsen: “We hebben een template ontwikkeld, een soort werkblad dat je kunt invullen: over welke onderwerpen moeten studenten wat leren? Wat zijn je leerdoelen? Hoeveel loops wil je toepassen? In hoeveel groepjes van welke omvang deel je een klas op? Wat zijn de feedbackmomenten? Op die manier kun je heel snel aan de slag.”

Ze moedigt anderen aan om het vooral eens te proberen. “Ik heb gemerkt dat je als docent ontzettend veel leert als je een nieuwe lesmethode gebruikt. Jezelf zo’n nieuwe methode eigen maken is intensief, maar het is de investering zeker waard want je verbreedt je horizon. De kracht van Le-Do-Loop is dat je als docent veel meer inzicht krijgt in de denkwijzen van studenten. Dat kan heel verhelderend zijn, want onbewust zit je zelf vaak vast in een bepaald denkpatroon. Bovendien zie je het heel snel als studenten bepaalde dingen niet begrijpen, zodat je beter weet waar je nog wat langer bij moet stilstaan. Het heeft mij enorm geholpen om mijn lessen aantrekkelijk en interactief te maken.”

Zelf aan de slag?

Lees meer over het project De Le-Do-Loop: een werkvorm waarbij studenten – én docenten - fluitend hoog cognitieve leerdoelen behalen en gebruik de ontwikkelde materialen.