Praktijkvoorbeeld Breda University of Applied Sciences (BUAS) en PRO SYSTEMS

Toekomstige technologieën en toepassingen?

De laatste twee peer visits waren naar de Breda University of Applied Sciences (BUAS) en leverancier Pro Systems. Die twee bezoeken waren anders dan de voorgaande bezoeken. In het geval van BUAS omdat deze instelling geen immersive room heeft zoals in dit document beschreven, maar een XR stage. Deze stage bestaat uit een ledscherm van 8 bij 3.5 meter dat wordt gebruikt voor ‘real-time computer-aided video production’, waarover later meer. Het bezoek aan Pro Systems week af omdat het een commercieel bedrijf is dat immersive rooms levert, en dus geen gebruiker in het onderwijs. Toch gaven deze bezoeken een interessante inkijk in de gebruiksmogelijkheden van immersive technologie. Om die reden zijn ze onderdeel van deze uitgave.

Droom voor techneuten

De XR stage in Breda bleek vooral een droom voor de techneuten in het publiek. De instelling maakt gebruik van een groot ledscherm, een oplossing die voor een immersive room op dit moment niet kostenefficiënt is, maar dat mogelijk op termijn wel wordt. Het is een van de twee onderwijsinstellingen in Nederland die over zo’n XR stage beschikt. De functie die de stage vervult is in feite dezelfde als die van een green screen bij filmproducties: de mogelijkheid om echte decorstukken en acteurs in hetzelfde shot te combineren met virtuele elementen. Het verschil met een green screen: bij een green screen worden de virtuele elementen pas na de opnames toegevoegd. Bij een XR stage zijn ze al tijdens de opnames op het ledscherm te zien. De makers zien dus geen groene achtergrond, maar de virtuele achtergrond die ook de kijker van de film te zien krijgt: real-time computer-aided video production dus.

E-sports en dansevenementen

De XR stage in Breda wordt ook mondjesmaat door ander opleidingen voor andere toepassingen gebruikt, waaronder door de opleiding leisure & events. Die gebruikt de XR stage om waarde toe te voegen aan events, zoals een e-sportstoernooi, een immersive art gallery of muziek- en dansevenementen. Aan dit gedeelde gebruik zitten twee nadelen. Ten eerste is de ruimte primair ingericht als studio, inclusief de techniek die daarbij hoort. Die kwetsbare techniek moet voor alternatief gebruik worden verwijderd of verplaatst, wat gezien de hoge bezettingsgraad van de studio onhandig is. Ten tweede is de XR stage technisch gezien eigenlijk ‘overkill’ voor dit soort toepassingen. De volledige installatie zoals BUAS die heeft ingericht, heeft een kostprijs van ongeveer een miljoen euro, hoewel de instelling er dankzij samenwerkings- en sponsorverbanden minder voor heeft betaald.

Voordelen van led

Op dit moment is het prijskaartje van een ledscherm zoals BUAS dat gebruikt zo hoog, dat toepassing in een immersive room zoals die in deze uitgave wordt beschreven, niet rendabel is. Toch heeft de techniek een aantal voordelen ten opzichte van de projectietechniek die onderwijsinstellingen nu gebruiken. Bij gebruik van een projector werpt een gebruiker van een immersive room zijn schaduw op de wand als hij deze te dicht nadert. Bij een ledscherm is dit nooit het geval. Bovendien zijn de projectoren altijd fysiek aanwezig in de immersive room. Dit wordt bij de bezochte instellingen niet als probleem ervaren, maar als een instelling ook het plafond wil gebruiken voor video, dan is led een betere techniek dan projectie. Als de kosten van ledschermen (ver) omlaag gaan, dan is het interessant om deze technische voordelen in de gaten te houden.

Wat wel en niet werkt

Leverancier Pro Systems nodigde voor de peer visit maritiem research instituut Nederland MARIN uit, een van de grootste instituten ter wereld voor onderzoek naar hydrodynamica en maritieme technologie. Dankzij de presentatie van MARIN en de proefopstelling en presentatie van Pro Systems kregen we een goed beeld van de huidige stand van de techniek voor immersive rooms. Bovendien heeft de leverancier een goed beeld van wat wel en niet werkt in immersive rooms – zaken die we bij de eerdere bezoeken aan onderwijsinstellingen grotendeels ook al in de praktijk konden vaststellen.

Makelaars en jachtbouwers

De systemen van Pro Systems worden in de praktijk onder meer gebruikt door makelaars en jachtbouwers. Bij grote projecten en ontwikkelingen realiseren zij die eerst virtueel, zodat een (toekomstige) klant in de immersive room alvast door het gebouw of jacht kan lopen. Zo ontstaat er een beter beeld van het uiteindelijk opgeleverde product, of bijvoorbeeld het uitzicht vanuit een appartement. De lessen voor het onderwijs uit deze toepassingen lijken gering, maar misschien doen instellingen hierdoor toch inspiratie op, bijvoorbeeld voor opleidingen op het gebied van architectuur, interieur of multimedia.

Ondersteuningsruimte bij noodsituaties

MARIN spaart kosten noch moeite bij de realisatie van een immersive room. Deels gaat het instituut die gebruiken om bezoekers een beeld te geven van zijn activiteiten, omdat vanwege geheimhouding niet alle locaties van het instituut vrij te bezoeken zijn. Een andere toepassing is voor onderwijsdoeleinden interessanter: MARIN wil de immersive room ook gebruiken als ondersteuningsruimte bij noodsituaties op zee. Reddingsschepen worden dan uitgerust met camera’s, zodat men vanuit de immersive room hetzelfde ziet als de bemanning aan boord, aangevuld met alle relevante informatie over weer, stromingen, het schip in nood en andere zaken. Hiervoor is de ruimte uitgerust met een fysieke commandotafel.

Verrijkte werkelijkheid

In dit laatste geval wordt de immersive room dus niet gebruikt om een alternatieve werkelijkheid te genereren, maar om de werkelijkheid op een andere plek in real-time naar binnen te halen en te verrijken met aanvullende informatie. Dat helpt de gebruikers van de immersive room om – letterlijk en figuurlijk – afstand te nemen van de situatie en te ondersteunen bij het reddingswerk. Het is denkbaar dat deze toepassing ook in het onderwijs wordt gebruikt. Studenten zouden dan live kunnen meekijken met een beroepssituatie, maar wel vanuit de besloten omgeving van de immersive room. Natuurlijk moet worden nagedacht over praktische zaken als technische haalbaarheid en privacy, maar het is een interessante denkrichting.

Ideale immersive room

MARIN stelde heel specifieke eisen aan de inrichting en omvang van de immersive room, maar uit praktijkervaring kan Pro Systems een aantal algemene lessen trekken over de inrichting van de ideale immersive room. Zo is een ruimte van vijf bij vijf meter ideaal, en is het optimale aantal mensen dat tegelijkertijd gebruikmaakt van de ruimte vijf tot zes. Iedereen wordt dan min of meer gedwongen om deel te nemen aan de activiteit. Bij grotere groepen valt die betrokkenheid weg en hebben mensen het gevoel dat ze achterover kunnen leunen.

Intensiteit van de ervaring

Tijdens de peer visit stonden we wat langer stil bij de intensiteit van de ervaring in een immersive room. Hoe veeleisender de omgeving of de gevraagde handeling, hoe uitputtender de ervaring is voor deelnemers. Een van de voorbeelden die we bij Pro Systems kregen was het gebruik van een school-shootingsimulator voor hulpdiensten. Die simulatie duurt veertig minuten en deelnemers zijn afgepeigerd als ze eruit komen. Over deze mentale component van XR is nog niet zoveel bekend, maar het is wel iets wat we in het oog moeten houden als we dit soort toepassingen inzetten in het onderwijs.